TOPENG – Gemaskerde Verbeelding was in Podium Noord, Den Haag.

Op 10 oktober 2021 werd de Surinaamse variant van de Javaanse gamelan feestelijk bijgeschreven in de Immaterieel Erfgoed inventaris van Nederland. Dit heugelijk feit, dat plaatsvond in het Openluchtmuseum Arnhem, onderstreept de inspanningen van het Netwerk Surinaams-Javaanse gamelan (NSJG) onder aanvoering van Stichting Comité Herdenking Javaanse Immigratie (STICHJI) om de Surinaams-Javaanse gamelan en uitvoerende kunsten te behouden.
 
Eén van de acties om dit immaterieel erfgoed levend te houden is de realisatie van publieksevenementen. Op 10 juli jl. werd daarom in Podium Noord, Den Haag, ‘TOPENG-Gemaskerde verbeelding’ gepresenteerd.


‘Topeng’ is het Javaans-Indonesisch woord voor ‘masker’. Het is de naam voor gedanste drama waarbij spelers/dansers een masker dragen.
De gamelanspelers en podiumkunstenaars gaven hun fantasie en creativiteit in woord, muziek en beweging de vrije loop.
Hier ziet u enkele sfeerbeelden.

De foto’s zijn gemaakt door Matte Soemopawiro voor Stichting Comité Herdenking Javaanse Immigratie.
Bij gebruik vermelden: ‘Archief Stichting Comité Herdenking Javaanse Immigratie; fotograaf Matte Soemopawiro’. 

Eigenwijze klanken 10 oktober 2021

Op 10 december 2020 werd al door het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) bekend gemaakt dat de Surinaams-Javaanse gamelantraditie wordt bijgeschreven in de immaterieel erfgoed inventaris. Vanwege Covid-19 is de officiële bekrachtiging van de bijschrijving uitgesteld. Op 10 oktober 2021 is het eindelijk zover dat wij het bijschrijvingscertificaat gaan ondertekenen.

Wij doen het in het Openluchtmuseum Arnhem met een culturele presentatie in het teken van de gamelan. Gamelanklanken luisteren zang, dans, poëzie en toneel op in Loods Goes. Daar kunt u in de buitenruimte ook genieten van live gamelanmuziek en Pop Jawa. U waant u in Javaans-Surinaamse sferen door de aanwezigheid van een warung waar u kennis kunt maken met Surinaams-Javaanse gerechten, lekkernijen en tropische drankjes.

Hou er wel rekening mee dat er een coronacheck plaatsvindt als u in het gebouw Loods Goes naar de presentatie wilt kijken.

Het is mogelijk om tegen korting kaarten te bestellen via de website van het Openluchtmuseum: www.openluchtmuseum.nl
Kies de datum, de tickets en een tijdslot en bij de ‘promotiecode’ de kortingscode GLMN1010 invullen. Er kunnen op 1 kortingscode maximaal 6 kaartjes worden gekocht.

100 jaar oude gamelaninstrumenten

Een bezoek aan Purwo Laras, een gamelengezelschap in de wijk Desa op Lelydorp, district Wanica op 12 maart 2019

Een gedenkwaardige ontmoeting, met Pak Paimin Kartooetomo, leider van het gezelschap, Ibu Sarini, zijn echtgenote tevens pesindhen en Pak Johnny Sontotenojo, dalang. Hier slechts enkele van de vele wetenswaardigheden die ik genoteerd heb.

Purwo Laras (purwo = kiem, oorsprong, begin; laras = toon, klank, geluid), een gamelangezelschap in Desa, op Lelydorp. .

De instrumenten van Purwo Laras zijn minstens 100 jaar oud. Ze waren er al in de tijd dat de grootvader van Pak Paimin nog in leven was. De bekisting is al eens vernieuwd, maar de platen zijn origineel. Helaas weet Pak Paimin niet of zijn grootvader de instrumenten zelf gemaakt heeft. Zijn vader heeft ze geërfd en zo zijn ze in handen gekomen van Pak Paimin. De instrumenten zijn veilig gesteld omdat deze drie generatie mannen, dezelfde passie hebben voor de gamelan. Gelukkig maar, want zo vanzelfsprekend als het bij hen in is gegaan, is het niet. Het kon ook in handen zijn gekomen van anderen. Minder erg vindt Pak Paimin, als ze bij gamelanliefhebbers terecht zouden zijn gekomen en actief worden bespeeld. Van de gedachte dat ze nu ergens verwaarloosd zouden staan, huivert hij. Behalve de gamelan heeft Pak Paimin een kist met een collectie wayang kulit figuren geërfd. Zijn inschatting is dat overal in Suriname wel 100 sets gamelaninstrumenten bij mensen thuis te vinden zijn, de meeste mogelijk verwaarloosd. In Desa, een wijk in het resort Lelydorp, is zijn groep Purwo Laras actief.

Dalang Johnny Sontotenojo vertelt dat hij in 2013/2014, samen met Eddy Sailan en Legimin Modiwirjo lessen van Joko Sarwono, een dalang uit Indonesië. Deze dalang werd naar Suriname gehaald door Salam Somohardjo. Hij zou slechts vier maanden in Suriname verblijven, maar het werden er acht, volgens Pak Johnny. Het was nodig. Vier maanden waren te kort om de vaardigheden te leren. Zo zijn de drie nu actief, samen met Purwo Laras, en hoewel Pak Johnny zelf van mening is dat hij nog niet volleerd is, moet volgens hem de info, verspreid op social media en in de kranten, dat Pak Sapto de enige dalang is in Suriname, worden bijgesteld.

Hariëtte Mingoen